13.4 Hart- en vaatziekten | Uitlegfilm

In deze uitlegvideo leer je wat hart- en vaatziekten zijn, welke gevolgen ze kunnen hebben en hoe je de kans erop kunt verkleinen. We bekijken wat er gebeurt bij een te hoge bloeddruk, hoe slagaderverkalking ontstaat en welke rol leefstijl speelt bij het voorkomen van deze ziekten.

De bloeddruk

De bloeddruk is de druk van het bloed tegen de wand van de bloedvaten. Die kan normaal, te laag of te hoog zijn. Een te lage bloeddruk merk je meestal aan duizeligheid, vooral bij het opstaan. Een te hoge bloeddruk is gevaarlijker: op de lange termijn kunnen bloedvaten en organen beschadigd raken.

In de hersenen stroomt per minuut ongeveer 800 milliliter bloed door een netwerk van grote en heel dunne bloedvaten. Die kleine vaten zijn kwetsbaar, dus een te hoge bloeddruk kan daar schade veroorzaken. Gezonde bloedvaten zijn daarom van groot belang voor een goed werkend lichaam.

Oorzaken en risicofactoren

Hart- en vaatziekten kunnen deels erfelijk zijn. Je kunt er dus aanleg voor hebben. Toch speelt leefstijl een grote rol. Ongezonde gewoonten zoals roken, ongezond eten en weinig beweging vergroten het risico, terwijl gezonde keuzes het juist verkleinen.

Slagaderverkalking en bloedpropvorming

Een veelvoorkomend probleem is slagaderverkalking. Hierbij hoopt vet zich op in de wand van een slagader. De vaatwand raakt verdikt en de doorgang smaller. Daardoor stroomt het bloed minder goed door. Dit is een langzaam ontstekingsproces.

De grootste dreiging is dat de wand van het bloedvat beschadigd raakt. Op zo’n plek kunnen witte bloedcellen en bloedplaatjes zich ophopen en een bloedprop vormen. Zo’n prop kan het vat afsluiten of losraken en verderop vast komen te zitten. Als dat in de kransslagaderen van het hart gebeurt, ontstaat een hartinfarct.

Hartinfarct en herseninfarct

De kransslagaderen brengen zuurstofrijk bloed naar de hartspier. Wanneer zo’n slagader verstopt raakt, krijgen de hartspiercellen erachter geen zuurstof meer. Die cellen sterven af, wat levensgevaarlijk is. Iemand met een hartinfarct moet dus snel behandeld worden.

Een vergelijkbare situatie in de hersenen heet een herseninfarct. Daarbij raakt een bloedvat in de hersenen verstopt, waardoor een deel van de hersenen geen bloed meer krijgt en schade oploopt.

Behandeling

Artsen kunnen een vernauwd bloedvat soms weer openen met een operatie. Via een bloedvat in het been wordt een klein ballonnetje naar de vernauwde plek gebracht. Door het ballonnetje op te blazen, wordt de doorgang wijder gemaakt. Vaak plaatsen ze daarna een stent — een klein metalen buisje — om het bloedvat open te houden zodat het bloed weer goed kan stromen.

Het hartritme

Het hartritme is de snelheid waarmee het hart samentrekt en bloed rondpompt. Normaal is het ritme regelmatig: rustig in rust, sneller bij inspanning. Soms ontstaan er hartritmestoornissen, waarbij het hart onregelmatig slaat of slagen overslaat. Een pacemaker kan het hartritme weer goed regelen.

Gezonde leefstijl

Hoewel erfelijke factoren meespelen, kun je met een gezonde leefstijl veel doen om hart- en vaatziekten te voorkomen. Belangrijke adviezen zijn:

– Eet gezond: veel groente en fruit, weinig verzadigde vetten, en voldoende water.
– Beweeg regelmatig: wandelen, fietsen of sporten, elke dag een beetje.
– Houd een gezond gewicht: niet te zwaar en niet te licht.
– Vermijd alcohol en roken: beide zijn slecht voor hart en bloedvaten.
– Voorkom langdurige stress: zorg voor ontspanning naast werk of studie.

Kortom: leef gezond, eet goed, beweeg voldoende en vermijd slechte gewoonten. Voorkomen is beter dan genezen.