12.3 Voeding en leefstijl | Uitlegfilm

In deze basisstof leer je over voeding en leefstijl. We bekijken de Schijf van Vijf, wat het betekent om in balans te zijn en wat eetstoornissen zijn.

Over voeding bestaan veel meningen. Iedereen denkt te weten wat gezond of ongezond is. In deze uitleg blijven we bij de feiten, zodat je begrijpt hoe je zelf gezonde keuzes kunt maken.

De Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf is ontwikkeld door het Voedingscentrum. Het laat zien welke producten je dagelijks nodig hebt om gezond te blijven. Elke “taartpunt” staat voor een groep voedingsmiddelen, zoals het blauwe vak voor water en het groene vak voor groente en fruit.

Het Voedingscentrum adviseert om elke dag uit alle vakken te eten, in de juiste verhoudingen. Zo krijg je alle voedingsstoffen binnen die je lichaam nodig heeft. Op de website van het Voedingscentrum vind je meer informatie over de precieze indeling en adviezen.

In balans zijn

Je lichaam is in balans als je energie-inname en energieverbruik ongeveer gelijk zijn. De energie die je binnenkrijgt via eten en drinken moet overeenkomen met wat je verbruikt door bewegen en lichaamsfuncties.

Gemiddeld heeft een man per dag ongeveer 2500 kilocalorieën nodig, een vrouw ongeveer 2000. Dit verschilt per persoon en hangt af van leeftijd, geslacht, lengte, spiermassa en activiteit. Tijdens de puberteit is de energiebehoefte vaak hoger omdat het lichaam nog groeit.

Als je meer eet dan je verbruikt, slaat je lichaam het overschot op als vet en kom je aan. Eet je minder dan je verbruikt, dan gebruik je je reserves en val je af. Een gezond gewicht en een eetpatroon dat past bij je energiebehoefte zorgen samen voor balans.

Balans gaat niet alleen over energie, maar ook over vitaminen, mineralen, water en vezels. Vooral vezels zijn belangrijk voor een goede spijsvertering. Ze helpen je darmen bij de peristaltische bewegingen (daarover gaat de volgende video).

Verleidingen en overgewicht

Het is niet altijd makkelijk om in balans te blijven. Overal word je verleid door winkels, reclames en geuren. Vaak gaat het om producten die niet gezond zijn. Als je te vaak te veel eet, kun je overgewicht krijgen.

Ernstig overgewicht heet obesitas. Dat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, omdat het lichaam zo uit balans raakt dat organen en spieren minder goed functioneren.

Eetstoornissen

Een eetstoornis is een aandoening waarbij iemand een ongezonde relatie met voedsel heeft. De twee bekendste eetstoornissen zijn anorexia nervosa en boulimia nervosa.

Bij anorexia nervosa eet iemand veel te weinig omdat die persoon zichzelf te dik vindt, ook al is dat niet zo. Bij boulimia nervosa krijgt iemand last van vreetbuien en probeert daarna op ongezonde manieren weer af te vallen, bijvoorbeeld door te braken of extreem te sporten.

Eetstoornissen hebben grote gevolgen voor lichaam en geest. Denk je dat jij of iemand in je omgeving hiermee te maken heeft? Praat erover met iemand die je vertrouwt of met een huisarts of hulpverlener. Er is goede hulp beschikbaar — je hoeft er niet alleen mee te blijven rondlopen.

Samenvatting

De Schijf van Vijf laat zien wat gezonde voeding is en in welke verhoudingen je die het beste kunt eten. Balans betekent dat energie-inname en -verbruik bij elkaar passen. Overgewicht ontstaat als je structureel meer eet dan je verbruikt; ernstig overgewicht heet obesitas. Eetstoornissen zijn psychische aandoeningen waarbij iemand een ongezonde relatie met eten heeft. Hulp zoeken is daarbij erg belangrijk.