Welkom bij de uitleg van basisstof 3.

In deze basisstof gaat het over voeding en leefstijl. We kijken naar de Schijf van Vijf, naar wat het betekent om in balans te zijn, en we bespreken wat eetstoornissen zijn.

Het onderwerp voeding en leefstijl roept vaak veel meningen op. Iedereen heeft er wel een idee over wat gezond of ongezond is. In deze uitleg houden we het bij de feiten, zodat jij zelf goed kunt begrijpen hoe je gezonde keuzes kunt maken.

Laten we beginnen met de Schijf van Vijf.
De Schijf van Vijf is ontwikkeld door het Voedingscentrum.
Het is een overzicht van alle producten die je dagelijks nodig hebt om gezond te blijven. Elke “taartpunt” in de schijf staat voor een groep voedingsmiddelen: bijvoorbeeld het blauwe gedeelte voor water en het groene voor groente en fruit.

De Schijf van Vijf laat zien in welke verhoudingen je deze groepen het beste kunt eten.
Het Voedingscentrum adviseert om elke dag uit alle vakken te eten, in ongeveer deze verhouding.
Als je meer wilt weten over de precieze indeling en adviezen, kun je eens op de website van het Voedingscentrum kijken en zelf bedenken wat jij daarvan vindt.

Dan het volgende onderwerp: in balans zijn.
Je lichaam moet in balans zijn tussen wat je binnenkrijgt en wat je verbruikt.

Oftewel: je energie-inname (door eten en drinken) moet ongeveer gelijk zijn aan je energieverbruik (door bewegen en lichaamsfuncties).

Gemiddeld heeft een man per dag ongeveer 2500 kilocalorieën nodig en een vrouw ongeveer 2000 kilocalorieën.
Dat verschilt natuurlijk per persoon en hangt af van factoren zoals leeftijd, geslacht, lengte, spiermassa en hoe actief je bent.
Tijdens de puberteit, bijvoorbeeld, hebben jongeren vaak meer energie nodig omdat ze nog groeien.

Als je meer eet dan je verbruikt, dan slaat je lichaam het overschot op als vet en kom je aan.
Als je minder eet dan je verbruikt, dan verbrandt je lichaam reserves en val je af.
Als je gewicht gezond is en je eetpatroon past bij wat je lichaam nodig heeft, dan ben je in balans.

Balans gaat niet alleen over energie. Het is ook belangrijk dat je genoeg vitaminen, mineralen, water en vezels binnenkrijgt.
Vooral vezels zijn belangrijk voor een goede spijsvertering: ze helpen je darmen om de peristaltische bewegingen goed uit te voeren (daarover gaat de volgende video).

Het kan lastig zijn om die balans te bewaren.
We worden de hele dag door verleid — winkels, reclames en geuren overal om ons heen proberen ons te laten eten, vaak dingen die niet zo gezond zijn.
Als je te vaak te veel eet, kun je overgewicht krijgen.
Ernstig overgewicht heet obesitas, en dat kan leiden tot allerlei gezondheidsproblemen.
Bij obesitas raakt het lichaam zo uit balans dat het functioneren van organen en spieren er zelfs door in gevaar kan komen.

Dan het laatste onderwerp: eetstoornissen.
Bij een eetstoornis heeft iemand een ongezonde relatie met voedsel.
De twee bekendste eetstoornissen zijn:

– Anorexia nervosa: iemand vindt zichzelf te dik, ook al is dat niet zo, en eet daardoor veel te weinig.
– Boulimia nervosa: iemand is bang om aan te komen, eet soms in korte tijd heel veel (vreetbuien) en probeert daarna op een ongezonde manier weer af te vallen, bijvoorbeeld door te braken of extreem te sporten.

Eetstoornissen zijn ernstige aandoeningen die grote gevolgen kunnen hebben voor lichaam en geest.
Als je denkt dat je zelf of iemand in je omgeving een ongezonde relatie met eten heeft, praat er dan over met iemand die je vertrouwt, of neem contact op met een huisarts of andere professional.
Er is goede hulp beschikbaar, en het is belangrijk dat je er niet alleen mee blijft rondlopen.

Tot slot:
– De Schijf van Vijf laat zien wat gezonde voeding is en in welke verhoudingen je die het beste kunt eten.
– In balans zijn betekent dat je energie-inname en -verbruik bij elkaar passen.
– Overgewicht ontstaat als je structureel meer eet dan je verbruikt; ernstig overgewicht heet obesitas.
– Eetstoornissen zijn psychische aandoeningen waarbij iemand een ongezonde relatie met eten heeft, en hulp zoeken is daarbij heel belangrijk.

Heel veel succes, en tot de volgende video.