Samenvatting 13.6 – Afweer
Infectie en algemene afweer
Lichaamsvreemde stoffen, zoals bacteriën, virussen of schimmels, kunnen een infectie veroorzaken door het lichaam binnen te dringen en zich daar te vermenigvuldigen. Het lichaam biedt bescherming door:
- Talg op de huid.
- Slijmvlies in luchtwegen en darmkanaal.
- Zoutzuur in maagsap.
- Witte bloedcellen die ziekteverwekkers insluiten.
Bij infectie stijgt de lichaamstemperatuur (koorts) en versnellen afweerreacties. Soms is medicatie nodig om de afweer te ondersteunen.
Specifieke afweer en antistoffen
Ziekteverwekkers hebben unieke antigenen waarop het immuunsysteem antistoffen aanmaakt. Deze antistoffen hechten aan antigenen, maken ziekteverwekkers onschadelijk en blijven na herstel in het bloed aanwezig. Bij herinfectie produceert het lichaam snel de juiste antistoffen.
Immuniteit: natuurlijke en kunstmatige
- Natuurlijke immuniteit: Ontstaat na doormaken van een ziekte, zoals waterpokken.
- Kunstmatige immuniteit: Door vaccinatie met verzwakte ziekteverwekkers of antigenen. Dit stimuleert antistofproductie zonder ziek te worden.
Actieve en passieve immunisatie
- Actieve immunisatie: Het lichaam maakt zelf antistoffen na vaccinatie.
- Passieve immunisatie: Klaarstaande antistoffen, bijvoorbeeld in serum, worden toegediend. Dit biedt tijdelijke bescherming.
Afweer bij baby’s
Baby’s ontvangen antistoffen via de placenta en moedermelk, wat hen in de eerste weken beschermt. Moedermelk versterkt het darmkanaalslijmvlies en stimuleert goede bacteriën, wat verdere bescherming biedt.
Vaccinatie bij dieren
Huis- en landbouwdieren kunnen worden ingeënt tegen ziekten, zoals Q-koorts en pseudovogelpest. Vaccinaties kunnen epidemieën voorkomen en zijn bij uitbraken vaak verplicht.
Allergieën en hooikoorts
Bij een allergie reageert het immuunsysteem sterk op stoffen zoals stuifmeel, huisstofmijt of voedsel. Symptomen zijn jeuk, huiduitslag en ademhalingsproblemen. Hooikoorts, een allergie voor stuifmeel, veroorzaakt niezen, een loopneus en geïrriteerde ogen.